అ/మృత భాష

నేను పరిశోధనా విద్యార్థిగా ఉన్న రోజులు. మా భౌతిక విభాగములో వేరే ప్రభుత్వ పరిశోధన శాల నుండి పరిశోధన చేయుటక ఒక బెంగాలీ యువకుడు వచ్చినాడు. నాకు వివిధ భాషల గురించి తెలుసుకోవాలన్న ఉత్సుకత ఎక్కువ. అందుకే ఆయనను అడిగినాను, ”రవీంద్ర  అని అనకుండా రబీంద్ర అని ఎందుకంటారు?” అని.

ఆయన” ఇంతకు ముందు బెంగాలీ లో వ శబ్దము ఉండేది, ఇప్పుడు లేదు, దానిని తీసి వేసినారు” అని అన్నారు.

“ఎందుకని?” అని అడిగినాను.

“జీవ భాష మార్పు చెందుతూ ఉంటుంది, మాది జీవ భాష.”అని అన్నారు.  ఇటువంటి జవాబును నేను ఎప్పుడూ ఊహించ లేదు.

“ఇది భాషా శాస్త్రము(linguistics) యొక్క నిర్వచనము” అని అన్నారు.

భాష శాస్త్రము లో ఇటువంటి వింత నిర్వచనము ఉంటుందని నేను ఎప్పుడూ ఊహించ లేదు.  బహుశా ఇటువంటి నిర్వచనము ఇచ్చిన వారి భాష వేరే వారి ప్రభావము వలన మాటి మాటికి మారుతున్నందు వలన ఇటువంటి నిర్వచనము ఇస్తే తప్ప తమ భాషకు గౌరవము రాదను కున్నారేమో? అప్పుడు నాకు తోచింది సంస్కృత  భాషను మృత భాష అని అందుకని అన్నారేమో? అని.

వెంటనే అడిగాను, “అంటే, మీ ముత్తాత మాట్లాడినది లేదా వ్రాసినదీ మీకు అర్థము కాక పొతే  అది ఖచ్చితముగా జీవ భాష గా తీసుకోవలయునా?”  ఆ నిర్వచనములో నాకు అదే అభిప్రాయము వచ్చింది. అన్నిటికి ఈ నిర్వచనము సరి పోతుంది. ఆచారాలు అలవాట్లు మారితే అది జీవ సంస్కృతీ, మారక పొతే అది మృత సంస్కృతీ.  

సంస్కృతాన్ని మృత భాష అని ఎందుకంటారో కూడా అర్థమయింది. గత అయిదు వేల సంవత్సరాల పైన  ఏ మాత్రము మార్పు చూపించ లేదు కాబట్టి అది ఈ నిర్వచనము ప్రకారము ఖచ్చితముగా మృత భాషే.

నిజానికి మన దేశములోనే కాక ప్రపంచములోనే ఎన్నో భాషలకు తన మూలాలను అరువిచ్చిన సంస్కృతము వాడుకలో  ఎక్కువగా లేక పోయినా అది జీవ లేదా అమృత భాష మృత భాష కాదు.  అయినా కొన్ని నిర్వచనాలు ఆశ్చర్యము గానే ఉంటాయి.